Ver voor 1900 lag wat nu de Staatsliedenbuurt is buiten de stadspoorten. Er stonden veel molens. In 1630 werd de Haarlemmertrekvaart gegraven. Voor de reizigers werden langs die trekvaart herbergen gebouwd. In 1839 werd de eerste spoorlijn van Nederland aangelegd: tussen Amsterdam en Haarlem. Het eerste station bevond zich op de plek van de huidige Westergasfabriek. In 1870 werd de Houthaven aangelegd en begon men het Noorzeekanaal te graven. Al deze ontwikkelingen zorgden voor steeds meer industrie en bedrijvigheid in de buurt. Eind negentiende eeuw ontstond de Staatsliedenbuurt. Net als onder andere De Pijp en de Kinkerbuurt was dit een wijk net buiten de stadsgrens waar nog voldoende ruimte was voor arbeiderswoningen.

Veel woningen in deze nieuwe arbeiderswijken waren van zeer slechte kwaliteit. De bouwers was het niet te doen om goede woningen, maar om speculatie. Sommige huizen storten tijdens de bouw ervan al in. Om dit soort wantoestanden tegen te gaan, werd in 1901 de Woningwet in het leven geroepen. Woningen moesten voortaan aan bepaalde eisen voldoen. Bovendien kregen nieuw op te richten woningbouwverenigingen leningen van het Rijk om goede woningen te bouwen.

Het blok van Rochdale aan de Van Beuningenstraat was het eerste wooncomplex dat voldeed aan alle eisen van de Woningwet. Bijvoorbeeld voldoende lichtinval, goede ventilatie en stromend water en een toilet. Ze waren zelfs nog luxer dan de regels voorschreven. Deze eerste woningen van Rochdale werden alom geprezen als een arbeiderspaleis met aparte slaapkamers, moderne wc’s en zonder bedsteden of alkoven. Uit oude verhalen blijkt dat de bewoners ‘apetrots waren op hun prachtige huis in de Van Beuningenstraat’.

De Staatsliedenbuurt was een volksbuurt met hardwerkende mensen die aardig konden rondkomen. In de jaren dertig veranderde dat. Mensen met geld, zoals ambtenaren, trokken naar de nieuwe wijken Bos en Lommer en De Baarsjes. Daar vonden ze een grotere en betere woning. In vrijkomende appartementen kwamen vooral fabrieksarbeiders te wonen. Hun leven was zwaar: lange dagen, een karig loon. Er ontstonden spanningen in de buurt. Mannen die geen werk konden vinden, zaten vaak hele dagen in de kroeg. Thuis was het te vol. Door de beurskrach in 1929 nam de werkloosheid massaal toe. De strijd daartegen barstte al snel los. Net als in de rest van de stad werd er in de Staatsliedenbuurt veel gevochten. 

Tijdens de oorlog proberen bewoners zo veel mogelijk hun dagelijkse leven te leiden. Een avondklok verbood het om ’s avonds op straat te komen. In april 1943 halen de Duitsers een Engels vliegtuig neer. De piloot probeert een noodlanding te maken, maar dat mislukt. Het toestel stort neer op de Van Bossestraat. Negen doden, onder wie de drie bemanningsleden, zijn het gevolg.

De bevrijding wordt ook in de Staatsliedenbuurt volop gevierd. De straatfeesten gingen de hele zomer door. Vooral voor grote gezinnen in kleine woningen was het een opluchting om eindelijk weer naar buiten te kunnen. 

Uit vrijwel alle verhalen van vroegere bewoners blijkt de saamhorigheid in de Van Beuningenstraat. De samenstelling van de bevolking was toen nog heel homogeen; er woonden allemaal gelijkgestemden. Dat zorgde voor dat saamhorigheidsgevoel. Er hing een speciale sfeer en er zijn bijzondere vriendschappen ontstaan. “Daarnaast was het een bekrompen toestand”, aldus oud-bewoner Gerrit de Vries.

Het Rochdalecomplex aan de Van Beuningenstraat is nooit gekraakt geweest. Daaromheen leek het oorlog. Het leek wel of de straten continu in brand stonden. De kloof tussen de gevestigde orde en het krakersbolwerk was nauwelijks overbrugbaar. De krakers hadden twee eisen: iedereen moest betaalbaar kunnen wonen en er moesten voldoende voorzieningen zijn voor buurtbewoners. Ondanks alle actie, is er toch veel gesloopt in de Staatsliedenbuurt. Later krijgt men juist waardering voor de architectuur uit de negentiende-eeuwse stadwijken. Voortaan zijn behoud en herstel, in plaats van sloop en nieuwbouw, het uitgangspunt.

De stadsvernieuwing maakt een einde aan de slechte woonomstandigheden in de buurt. Deze gaat in 1997 formeel van start. Ook het Rochdalecomplex aan de Van Beuningenstraat wordt grondig gerenoveerd. Woningen worden samengevoegd om zo grotere appartementen te creëren.

Na de Jordaan en De Pijp krijgt nu ook de Staatsliedenbuurt te maken met de zogeheten gentrificatie. De vervallen buurt verandert in een hippe en populaire wijk. De oorspronkelijke bewoners hebben bijna allemaal plaatsgemaakt voor studenten, krakers en kunstenaars. En zij op hun buurt voor mensen die wat meer te besteden hebben. Het oorspronkelijke karakter van de wijk heeft een volledige gedaanteverwisseling ondergaan.

Begin jaren zeventig is de Staatsliedenbuurt ten dode opgeschreven. Er was ontzettend veel achterstallig onderhoud aan de woningen. Was bijvoorbeeld in De Pijp begonnen met grootscheepse renovatie, in de Staatsliedenbuurt werd alleen hier en daar een kleine beurt uitgevoerd. Uiteindelijk zou sloop plaats moeten maken voor nieuwbouw. De achterblijvers kwamen echter in opstand. Ze kregen daarbij hulp van de vele krakers, voor wie de vervallen en leegstaande woningen een makkelijke prooi waren.